สิทธิของผู้เอาประกันชีวิต ในกรมธรรม์ประกันชีวิต

สิทธิครอบครองกรมธรรม์
ระบุอำนาจและสิทธิของผู้ถือกรมธรรม์
1.1 ผู้ถือกรมธรรม์มีสิทธิจัดการทุกสิ่งทุกอย่างเกี่ยวกับกรมธรรม์ตลอดเวลาที่เขามีชีวิตอยู่
1.2 การมอบให้บุคคลอื่นเป็นผู้ถือกรมธรรม์ ผู้รับประโยชน์ (ให้สิทธิผู้ถือกรมธรรม์ในการแต่งตั้งหรือเปลี่ยนแปลงผู้รับประโยชน์)

การผ่อนผันชำระเบี้ยประกันภัย
บริษัทให้สิทธิพิเศษแก่ผู้เอาประกันภัย โดยยืดเวลาออกไปอีก เช่น 30วัน 45 วัน หรือ 60 วัน (กรุงเทพประกันชีวิต) หลังจากวันที่ถึงกำหนดชำระเบี้ยประกันภัย และไม่ถือว่าผิดสัญญา ทั้งไม่คิดดอกเบี้ยด้วย

การต่อสัญญา
การขาดชำระเบี้ยประกันภัยตามกำหนด ทำให้สัญญาขาดอายุลง
ผู้เอาประกันภัยมีสิทธิต่อสัญญาได้ภายในเวลา 5 ปี นับจากวันที่เบี้ยประกันภัยขาดชำระครั้งแรก แต่ทั้งนี้กรมธรรม์ฉบับดังกล่าวยังไม่ได้ถูกเวนคืน และผู้เอาประกันภัยจะต้องแสดงหลักฐานสุขภาพและอยู่ในสภาพที่รับประกันภัยได้

สิทธิเกิดจากมูลค่ากรมธรรม์
กรมธรรม์จะมีมูลค่าเงินสด เมื่อกรมธรรม์มีอายุ 2 ปี (แล้วแต่แบบประกัน)
เมื่อกรมธรรม์มีมูลค่าเงินสดแล้วผู้เอาประกันภัยจะได้รับสิทธิ
1. การชำระเบี้ยประกันภัยโดยอัตโนมัติ
ให้สิทธิผู้เอาประกันภัย ได้รับความคุ้มครองในกรณีที่ไม่ได้ชำระเบี้ยประกันภัย หลังจากวันผ่อนผันสิ้นสุดลงแล้ว
2. เวนคืนกรมธรรม์ ผู้ถือกรมธรรม์มีสิทธิที่จะขอเวนคืนกรมธรรม์โดยขอรับเงินสดตามมูลค่าที่ระบุไว้ในตารางมูลค่า
3. กู้เงินกรมธรรม์ ให้สิทธิผู้เอาประกันภัยกู้จากบริษัทตามมูลค่าเงินสด ซึ่งบริษัทจะคิดดอกเบี้ยในอัตราที่ระบุไว้ในกรมธรรม์ ซึ่งเป็นอัตราที่ค่อนข้างต่ำกว่าตลาด (กรุงเทพประกันชีวิต คิดที่ 8%/ปี ) ผู้เอาประกันภัยมีสิทธิที่จะชำระเงินกู้นี้ทั้งหมดหรือบางส่วนในเวลาใดก็ได้ หรือไม่จ่ายก็ได้ ดอกเบี้ยจะถูกคิดไปเรื่อยๆ
4. ขอแปรสภาพกรมธรรม์เดิมเป็นแบบกรมธรรม์ใช้เงินสำเร็จ
คือการลดจำนวนเงินเอาประกันภัยลง หรือเรียกว่ามูลค่าเงินสำเร็จ เงื่อนไขข้อนี้เปิดโอกาสให้ผู้เอาประกันภัยงดชำระเบี้ยประกันภัยแต่ให้คงแบบกรมธรรม์เดิมเอาไว้ เพียงแต่ลดจำนวนเงินประกันภัยลงอย่างเดียว
5. ขอแปรสภาพกรมธรรม์เดิมเป็นแบบกรมธรรม์ขยายระยะเวลา
บริษัทจะนำมูลค่าเงินสดไปแปรสภาพเป็นมูลค่ากรมธรรม์ขยายระยะเวลาโดยบริษัทจะคำนวนระยะเวลาความคุ้มครองให้ว่าจะขยายเวลาต่อไปได้อีกกี่ปีกี่วันในจำนวนเงินเอาประกันภัยที่เท่าเดิม

การแบ่งเงินปันผลกรมธรรม์
กรมธรรม์แบบเดียวกัน ชนิดที่ไม่มีเงินปันผล เบี้ยประกันภัยจะถูกกว่าชนิดมีเงินปันผล
ชนิดมีเงินปันผลจะได้รับเงินปันผลจากบริษัทหลังจากครบปีที่ 1 เป็นต้นไป บางแบบ ต้องครบ 2 ปี แล้วแต่แบบประกันที่ทำ
ซึ่งผู้เอาประกันภัยมีสิทธิที่จะเลือกรับโดยวิธีหนึ่งวิธีใด ดังนี้
1. ขอรับเป็นเงินสด
2. ใช้ลดเบี้ยประกันภัย
3. ฝากสะสมไว้กับบริษัทในอัตราดอกเบี้ยที่รับรอง

เงื่อนไขทั่วไป เป็นเงื่อนไขที่แจ้งให้ผู้เอาประกันภัยทราบ ดังนี้
1. ส่วนประกอบของสัญญา
คำขอประกันภัย และคำแถลงสุขภาพของผู้เอาประกันภัยประกอบเป็นสัญญา และบริษัทถือเป็นสาระสำคัญในการรับประกันภัย
2. อำนาจขจากตัวแทน
ตัวแทนประกันชีวิตไม่มีอำนาจในการทำการเปลี่ยนแปลง แก้ไขหรือให้สัญญากับผู้เอาประกันภัย และผู้ที่มีอำนาจทำการแทนบริษัทได้นั้น ต้องได้รับมอบอำนาจจากบริษัท คือผู้มีตำแหน่งใดบ้าง โดยปกติจะเป็นกรรมการผู้จัดการหรือผู้บริหารระดับสูง
3. สิทธิในการโต้แย้งบริษัทจะไม่ใช้สิทธิโต้แย้งใดๆ หลังจากที่สัญญานี้เลยกำหนด 5 ปีแล้วตามกฏหมาย แต่บริษัทอาจกำหนดเวลาไว้น้อยกว่านี้ก็ย่อมได้ และบางบริษัทกำหนดไว้เพียง 2 ปี (กรุงเทพประกันชีวิต 2 ปี โดยทั่วไปบริษัทประกันชีวิตใช้ที่2ปี)
4. การมอบโอนสิทธิ
กรณีที่ผู้เอาประกันภัยเป็นลูกหนี้ ซึ่งจะใช้กรมธรรม์เพื่อค้ำประกันเงินกู้บางส่วนหรือทั้งหมดก็ได้
5. การเปลี่ยนแบบกรมธรรม์
ถ้าผู้เอาประกันภัยประสงค์จะเปลี่ยนแบบกรมธรรม์ที่ถืออยู่เดิมเช่น แบบตลอดชีพ แต่เห็นว่ายาวนานเกินไป อาจจะขอเปลี่ยนเป็นแบบที่มีระยะสั้นกว่า เช่นแบบสะสมทรัพย์ 20 ปี โดยเพิ่มเบี้ยประกันภัย
6. อัตวินิบาตกรรม (ฆ่าตัวตาย)
การทำอัตวิบาตกรรมด้วยใจสมัครภายในระยะเวลา 1 ปี นับจากวันที่ทำสัญญาบริษัทจะไม่จ่ายเงินประกันภัยให้เพราะอาจเป็นการจูงใจให้คนฆ่าตัวตายมากขึ้น
7. ผู้เอาประกันภัยถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตาย
บริษัทจะไม่ใช้เงินประกันภัยให้ หากผู้รับประโยชน์ฆ่าผู้เอาประกันภัยตายโดยเจตนา แต่จะคืนค่าไถ่ถอนกรมธรรม์ให้
8. อายุคลาดเคลื่อน
หากอายุในขณะเอาประกันภัยไม่ตรงตามความเป็นจริง บริษัทจะปฏิบัติดังนี้
1. บอกอายุน้อยกว่าความเป็นจริง การจ่ายเงินเอาประกันภัยจะลดลงตามส่วน แต่ถ้าอายุที่บอกไว้มากกว่าอายุจริง บริษัทจะคืนเบี้ยประกันภัยส่วนที่เกินให้
2. ถ้าอายุที่แท้จริงของผู้เอาประกันภัยอยู่นอกจำกัดอัตราทาง ถ้าปกติชองบริษัทสัญญาจะเป็นโมฆียะ หรือสัญญาไม่มีผล

โดยสรุป สัญญาประกันชีวิตเป็นสัญญาที่บริษัทประกันภัยออกให้แก่ผู้เอาประกันภัย และสัญญาว่าจะจ่ายเงินเงินจำนวนหนึ่งที่ระบุไว้ในกรมธรรม์ให้แก่ผู้รับผลประโยชน์หรือผู้ถือกรมธรรม์ ในกรณีผู้เอาประกันภัยเสียชีวิตก่อนสัญญาครบกำหนดหรือเมื่อสัญญาครบกำหนด และผู้เอาประกันภัยมีหน้าที่ชำระค่าตอบแทนเรียกว่า เบี้ยประกันภัย ให้แก่บริษัทตามกำหนดเวลาที่ระบุไว้เป็นงวดๆ ซึ่งมีเงื่อนไขแจ้งสิทธิต่างๆ และมีวิธีปฏิบัติอยู่ในสัญญาดังกล่าว