โครงการจีโนมมนุษย์ (Human Genome Project)

ในบรรดาโครงการในโลกเทคโนโลยีชีวภาพ โครงการจีโนมมนุษย์ (Human Genome Project) เป็นโครงการวิจัยที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เกี่ยวข้องกับธุรกิจมูลค่ามหาศาล และจะมีผลกระทบ รุนแรงมากที่สุดต่อมวลมนุษยชาติ

โดยโครงการจีโนมมนุษย์เป็นโครงการ "ปฏิบัติการถอดรหัสพันธุกรรมมนุษย์" เป็นปฏิบัติการค้นหาว่ายีนของมนุษย์ ที่มีอยู่มากมายถึง 50,000-130,000 ยีนนั้น ทำหน้าที่อะไรกันบ้าง ในธรรมชาติยีนมีหน้าที่ควบคุมลักษณะพันธุกรรมมนุษย์ ยีนเป็นผู้สร้างให้เป็นตัวมนุษย์ขึ้นมา "ปฏิบัติการถอดรหัสพันธุกรรมมนุษย์" จึงเปรียบเสมือนการทำความรู้จักกับเครื่องจักรที่ผลิต ผลิตภัณฑ์ชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "มนุษย์"

ขณะที่จากการมองด้วยสายตาของนักวิทยาศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญ ทำให้แปลความหมายได้โดยไม่ยากเลยว่า หากเราสามารถควบคุมการทำงานของเครื่องจักรที่ว่านี้ได้แล้วละก็ เราก็สามารถผลิตผลิตภัณฑ์แบบไหนๆ ที่เราต้องการได้ทั้งนั้น ด้วยเทคโนโลยีด้านพันธุกรรมมนุษย์ เราจะสามารถสร้างมนุษย์ที่เป็น "มนุษย์พันธุ์วิเศษ" ที่มีร่างกายแข็งแรง กำยำล่ำสัน ไม่มีโรคภัยไข้เจ็บ มี IQ สูง หรือมีลักษณะอะไรๆ ก็ได้ ตามที่ต้องการ ในทางตรงกันข้ามความรู้ด้านพันธุกรรมมนุษย์ก็สามารถ "จำกัด" และ "กำจัด" มนุษย์สายพันธุ์ที่ไม่เป็นที่ต้องการได้เช่นกัน

ส่วนความคิดที่ว่า ยีนเป็นตัวกำหนดทุกสิ่งทุกอย่างในความเป็นมนุษย์ (genetic determinism) เป็นความเชื่อที่มีพื้นฐานมาจากหลักฐานความจริงทางวิทยาศาสตร์ เพราะยิ่งศึกษาลึกซึ้งมากขึ้นเท่าใด นักวิทยาศาสตร์ก็ยิ่งค้นพบ สิ่งเร้นลับอันเป็นพลังอันมหาศาลของยีน ยีนเป็นสิ่งที่ควบคุมให้เกิดทุกอย่างที่ประกอบขึ้นมาเป็นร่างกายมนุษย์

รวมทั้งสาเหตุของความเสื่อมของร่างกายมนุษย์ด้วย คนทุกคนย่อมมีความหวังว่าตนเองจะเป็นคนที่แข็งแรง ไม่ป่วยเป็นโรคใดๆ หรือถ้าป่วยก็อยากรักษาให้หายได้ง่ายๆ ไม่ต้องทนทุกข์ทรมานไปกับความเจ็บป่วยไปนานๆ ความฝันนี้จะเข้าไปใกล้ความจริงได้ก็ด้วยเทคโนโลยีด้านพันธุกรรมมนุษย์นั่น เอง

ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกต่างค้นคว้ากันอย่างมุ่งมั่น เพื่อให้ได้มาซึ่งเทคโนโลยีใหม่ ที่จะนำไปสู่ผลทางการแพทย์ในการรักษาโรคในมนุษย์ให้ได้ การรักษาโรคในปัจจุบัน เป็นการรักษาที่ปลายเหตุ การรักษาด้วยยีน (gene therapy) ต่างหากที่เป็นการตัดต้นตอ ของโรคภัยทั้งปวง คนๆนั้นจะไม่เป็นโรคนั้นเลย

นอกจากนี้ ยังเริ่มมีการค้นพบวิธีทำนายแนวโน้มการเกิดโรคต่างๆ ได้แล้ว มีการสร้างยีนใหม่ๆ เพื่อรักษาโรค รวมทั้งการสร้างเซลล์ใหม่เพื่อทดแทนเซลล์เก่าของร่างกายในอวัยวะต่างๆ ที่เสื่อมสภาพไป

จากการที่เราได้ยินได้ฟังความสำเร็จที่มีออกมาเรื่อยๆ จากวงการวิทยาศาสตร์เหมือนว่า เรามองเห็น แสงสว่างที่ปลายอุโมงค์อยู่ลิบๆ ปลายอุโมงค์ที่เราอยากไปยืนอยู่ คือ การมีสุขภาพแข็งแรง ไม่เป็นโรคภัยไข้เจ็บ หรือสูงถึงขนาดที่มีชีวิตอมตะชั่วนิรันดร์ โลกที่จะถูกสถาปนาใหม่จากน้ำมือของนักพันธุศาสตร์นั้น จะเป็นอย่างไรสุดจะหยั่งเดาได้

อย่างไรก็ตาม ที่แน่ๆ คือ ระหว่างทางเดินที่เดินไปนั้น จะเต็มไปด้วยขวากหนามอันแหลมคม การกีดกัน การแบ่งชนชั้นย่อมเกิดขึ้นอย่างเลี่ยงไม่ได้ การจำกัด และการเอาเปรียบบุคคลบางกลุ่มในสังคม โดยถือเอาพันธุกรรมของคนๆ นั้นเป็นเกณฑ์ (genetic discrimination) ย่อมเกิดขึ้น คนรวย และผู้อยู่ในวงการย่อมเอื้อมมือถึงเทคโนโลยีขั้นสูงนี้ได้ก่อนใคร ความเหลื่อมล้ำและช่องว่าง ในสังคมดูเหมือนก็จะยิ่งห่างออกไปเรื่อยๆ ปัญหาทางจริยธรรม จะรุนแรงและบั่นทอนศักดิ์ศรี ความเป็นมนุษย์ลงไปเรื่อยๆ มนุษย์จะกลายเป็นเพียง "ผลผลิต" จากการกระทำของเทคโนโลยี

กระโดดเกาะจรวดสายเทคโนโลยี
โครงการ จีโนมมนุษย์นั้นมีผู้กล่าวกันว่า เป็นโครงการที่ก่อตั้งขึ้นมาเพื่อสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นให้แก่มวล มนุษยชาติ เริ่มก่อตั้งโดยกระทรวงพลังงานของสหรัฐอเมริกา และต่อมาบริษัทยักษ์ใหญ่ เซเลร่า จีโนมิกส์ ได้เข้ามาบริหารจัดการ และได้ขยายไปเป็นความร่วมมือระหว่างประเทศต่างๆ ทั่วโลก ประเทศต่างๆ ที่ไม่อยากหลุดจากจรวดเทคโนโลยีนี้ ก็พยายามกระโดดเกาะติดไปด้วย โดยการเข้าร่วมโครงการและร่วมทำงานวิจัย ซึ่งจะทำให้มีโอกาสเข้าถึงฐานข้อมูล พันธุกรรมมนุษย์ของโลกได้

ประเทศจีนทุ่มเทกำลังอย่างเต็มที่ไปกับโครงการนี้ และได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกของโครงการด้วย สำหรับประเทศไทยนั้น เราไม่ได้เข้าร่วมโครงการตั้งแต่แรก ตอนนี้ก็ช้าไปเสียแล้ว ขณะนี้ โครงการเหลืองานอีกเพียงไม่ถึง 5% ก็จะเสร็จสมบูรณ์แล้ว ข้อมูลที่ได้จากการวิจัย ก็เริ่มนำมาใช้ประโยชน์กับประเทศที่เข้าร่วมมากขึ้นเรื่อยๆ

สำหรับไทยเราคงเป็นเพียงผู้ตาม และคอยรับฟังข่าวสารเท่านั้น แต่ไม่ว่าเหตุผลหรือข้อจำกัดในอดีตเป็นอย่างไร เรายังมีความหวังว่าเรายังมีโอกาสที่จะเกาะติดสถานการณ์เทคโนโลยีด้านพันธุ กรรมชุดใหม่ๆ ได้ เช่น โครงการ post - genomics (ผลการศึกษาการทำงานของยีน) หรือ Bioinformatics (การสร้างฐานข้อมูลชีววิทยา) ซึ่งไทยมีศักยภาพที่จะเรียนรู้ และสร้างความรู้ในระดับนานาชาติได้เช่นกัน