ความสำคัญของจิตวิทยาการลงทุน

การเรียนรู้เรื่องจิตวิทยาการลงทุนจะทำให้ผลการตอบแทนดีขึ้น รวมถึงหลีกเลี่ยงความเสียหายขนาดใหญ่ได้
โดยเฉพาะนักลงทุนที่ลงทุนแนวปัจจัยพื้นฐาน เนื่องจากผลกระกบของอคติ (Bias) ส่งผลกระทบตั้งแต่กระบวนการวิเคราะห์หุ้น เรื่อยไปจนไปถึงการวางแผนการซื้อขาย ผลกระทบทางจิตวิทยาเกิดต่อเนื่องหลายชั้น แต่อย่างนักลงทุนแนวเทคนิคที่ใช้ราคาบนกระดาน รูปแบบกราฟ ปริมาณการซื้อขาย ผลกระทบทางจิตวิทยาจะมีแค่ชั้นเดียว ถ้าสร้างระบบมาอย่างดีและมีวินัยที่จะทำตามระบบ ย่อมประสบความสำเร็จได้ไม่ยาก
นักลงทุนแนวปัจจัยพื้นฐานที่ต้องวิเคราะห์ปัจจัยเชิงคุณภาพของบริษัทก่อน (เนื่องจากการลงทุนตั้งอยู่บนแนวคิดที่ว่า ราคาหุ้นจะเคลื่อนไหวไปตามผลประกอบการณ์ในระยะยาว) อคติ (Bias) จะส่งผลตั้งแต่การวิเคราะห์ปัจจัยเชิงคุณภาพบริษัท เช่น เราซื้อหุ้นของบริษัทที่เราคุ้นเคย หุ้นของบริษัทที่เราใช้สินค้าและบริการ โดยไม่ได้วิเคราะห์ลงไปในรายละเอียดว่าดีจริงไหมในระดับ Mass? กรณี้นี้เราโดน Familality bias เข้าเล่นงาน หรืออย่างเราพยายามวิเคราะห์บริษัทออกมาทั้งข้อดีและข้อเสียแล้ว แต่ในใจเราชอบหุ้นตัวนี้มากๆ อยากซื้อมากๆ อาจจะเพราะตกรถช่วงแรกหรือจินตนาการถึงผลตอบแทนสูงก็แล้วแต่ เราจะมองข้ามข้อเสียไปเลย ต่อให้เขียนข้อเสียออกมากี่ข้อเราก็น้ำหนักมันน้อยมาก กรณีนี้เราโดน Confirmation bias เข้าเล่นงาน หรือผู้บริหารออกมาบอกว่าเราจะส่งสินค้าออกไปต่างประเทศ เราก็คำนวณมูลค่าหุ้นไปว่าจะโตอย่างนั้น อย่างนี้ โดยไม่ได้ดูเลยว่าเคยส่งไปต่างประเทศหรือยัง? ยอดขายเป็นอย่างไร? (การประสบความสำเร็จในประเทศไม่ได้หมายความว่าจะประสบความสำเร็จในต่างประเทศ ถ้าจะให้ดีต้องดูว่าบริษัทได้ส่งสินค้าไปขายต่างประเทศแล้วและมีอัตราการเติบโตที่น่าสนใจอย่างต่อเนื่องเกิดขึ้นแล้วหลายปี) กรณีนี้เราโดน Power of story เล่นงาน เป็นต้น
แม้แต่ในช่วงการซื้อขายหุ้น อคติยังส่งผลต่อการซื้อขายอย่างต่อเนื่อง อย่างเช่น เราซื้อหุ้นเพราะราคาถูกกว่าราคา IPO แล้วบอกว่าตัวเองซื้อหุ้นได้ราคาถูก โดยไม่ได้ดูเลยว่าคำนวณมูลค่าได้เท่าไร กรณีนี้เราโดน Anchoring effect เข้าเล่นงานแล้ว หรืออย่าง หรือติดดอยแล้วบอกว่าไม่ขายไม่ขาดทุน กรณีนี้เราโดน Loss of aversion เล่นงาน หรือเวลาตลาดหุ้นขาขึ้นได้กำไรต่อเนื่อง คิดว่าตนเองคือเซียนเทพ การลงทุนครั้งต่อไปเริ่มมองความเสี่ยงน้อยลงเรื่อยๆ ลืมแผนการ ลืม MOS ลืม Money management ไปจนหมดสิ้น กรณีนี้เราโดน Overconfidence เข้าเล่นงานแล้ว
การอ่านเรื่องจิตวิทยาการลงทุนแม้จะทำให้เรารู้จักอคติมากขึ้น ตระหนักมากขึ้น แต่นั่นยังไม่ใช่ปลายทางสุดท้าย เราต้องเรียนรู้ที่เห็นอคติให้เร็วขึ้น “อติของจริงที่เกิดขึ้นในใจเรา” ลดอัตตาของตนเองลง ไม่หลอกตัวเอง และกลับมาอยู่กับความจริง ข้อเท็จจริง และการวิเคราะห์โดยใช้เหตุผลอย่างเป็นกลาง ทั้งการวิเคราะห์หุ้น การวางแผนการซื้อขาย และการลงมือซื้อขายจริง

เราคือมนุษย์ มนุษย์มีอคติ (ตามระบบความคิดที่ถ่ายทอดมาทางพันธุกรรม) ถึงเรากำจัดอคติไม่ได้ แต่เราฝึกที่จะเท่าทันความคิดได้ มีสติให้มากขึ้น ให้เรียนรู้ที่จะอยู่กับตัวเองแล้วพัฒนาตัวเองไปให้ดีที่สุดครับ